Od dawna wiadomo, że krótkowzroczność rodziców zwiększa ryzyko wystąpienia krótkowzroczności u dzieci, szczególnie u rodziców z wysoką krótkowzrocznością. Do tej pory nie udało się jednak określić jednego genu krótkowzroczności, który determinowałby jej rozwój u dzieci. Ponadto w ostatnich latach pojawiły się wątpliwości, czy to nie styl życia rodziców determinując styl życia dziecka ma podobnie ważny wpływ jak czynniki genetyczne. Wiadomo, iż dzieci rodziców z wyższym wykształceniem częściej mają wyższe wykształcenie oraz dzieci rodziców, którzy dużo czytają tez więcej czytają niż ich rówieśnicy. Dlatego często trudniej jest odróżnić wpływy środowiskowe od wpływów genetycznych. Tematyka jest ciągle bardzo ważna i jest przedmiotem wielu badań naukowych.
W badaniu wzięło udział 6155 osób, czyli 2055 rodzin (rodzice i dziecko) [1]. Dzieciom wykonano pomiar wady wzroku za pomocą autrefraktometru po cykloplegii, czyli porażaniu akomodacji. Rodzice zostali przebadani także za pomocą autorefraktometru bez cykloplegii. W kwestionariuszu zbierano informacje dotyczące wykształcenia rodziców oraz czasu które dziecko spędza na zewnątrz i na zajęciach z bliska.
Łagodna krótkowzroczność rodziców nie wpływała na krótkowzroczność dzieci. W przypadku gdy oboje rodzice mieli wysoką krótkowzroczność prawdopodobieństwo wystąpienia krótkowzroczności u dziecka było 11 razy większe. Wyższe wykształcenie rodziców oraz więcej czasu spędzonego przez dziecko na czytaniu zwiększało ryzyko wystąpienia wady wzroku. Większa ilość czasu spędzanego na zewnątrz oraz mniejsza z urządzeniami elektronicznymi zmniejszały to prawdopodobieństwo. Wśród genetycznych i środowiskowych czynników, krótkowzroczność rodzicielska najsilniej wpływa na krótkowzroczność u dzieci.
Dzieci rodziców z wysoką krótkowzrocznością powinny być szczególnie podawane częstej kontroli widzenia. W innych badaniach porównano wpływ krótkowzroczności rodziców na krótkowzroczność dzieci w różnych rasach / grupach etnicznych. Przebadano 9793 dzieci w trzech porównywalnych projektach w USA, Australii i Singapurze [2]. W przypadku gdy jeden rodzic był krótkowzroczny ryzyko wystąpienia wady u dziecka wzrastała o 1,42, zaś gdy oboje prawdopodobieństwo zwiększało się o 2,7. W przypadku gdy u obojga rodziców krótkowzroczność wystąpiła we wczesnym dzieciństwie ryzyko pojawienia się krótkowzroczności u dziecka wzrastało o 3,39 razy. W badaniu wykazano, że wpływ krótkowzroczność rodziców częstość wystąpienie krótkowzroczności u dzieci jest niezależna od rasy / pochodzenia etnicznego.
Wczesna krótkowzroczność prowadzi do wysokich wartości wady wzroku. Średni wzrost krótkowzroczności u dzieci wynosi średnio 0,5 -1,0 D. Gdy krótkowzroczność pojawi się w wieku 6 lat, do pełnoletności może wzrosnąć nawet o kilka dioptrii czyli osiągnąć wielkość tzw. wysokiej krótkowzroczności, która jest przyczyną wielu powikłań: m.in. odwarstwienia siatkówki, zaćmy i jaskry, mogących skutkować utratą widzenia. Gdy wcześnie zdiagnozujemy krótkowzroczność, możemy wcześnie zacząć działania powodujące zapobieganie krótkowzroczności. Dzięki temu możemy spowolnić wzrost gałki ocznej i krótkowzroczności. Wiemy, że dzieci rodziców z krótkowzrocznością są w grupie ryzyka, dlatego powinny one zostać objęte szczególną kontrolą już od najmłodszych lat.
Autorzy:
prof. dr hab. med. Andrzej Grzybowski, Fundacja Okulistyka 21, Instytut Okulistycznych Badań Naukowych, Katedra Okulistyki Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie
mgr inż. Aleksandra Lemanik, Fundacja Okulistyka 21
Piśmiennictwo
[1] S. M. Tang, K. W. Kam, A. N. French i M. Yu, et al „Independent Influence of Parental Myopia on Childhood Myopia in a Dose-related Manner in 2055 Trios: The Hong Kong Children Eye Study” American Journal of Ophthalmology, 16 May 2020, https://doi.org/10.1016/j.ajo.2020.05.026
[2] X. Jiang, K. Tarczy-Hornoch, S. A. Cotter i S. Matsumura, et al „Association of Parental Myopia With Higher Risk of Myopia Among Multiethnic Children Before School Age,” JAMA Ophthalmology, 19 March 2020, 10.1001/jamaophthalmol.2020.0412