Artykuł przygotowany w ramach zadania publicznego „Przesiewowe badania wzroku dzieci w poznańskich żłobkach” realizowanego przez Fundację Wspierania Rozwoju Okulistyki „Okulistyka 21”, finansowanego przez Urząd Miasta Poznania.
Autorzy:
Prof. dr hab. med. Andrzej Grzybowski, Okulista dziecięcy, Prezes Fundacji „Okulistyka 21”
Mgr inż. Aleksandra Lemanik, Optometrystka, Fundacja Okulistyka 21
W terminie 13 czerwca – 15 lipca 2022 r. Fundacja Wspierania Rozwoju Okulistyki „Okulistyka 21” pod kierownictwem okulisty prof. dr hab. n. med. Andrzeja Grzybowskiego przeprowadzi przesiewowe badania wczesnego wykrywania czynników niedowidzenia i wad wzroku u dzieci. Badania są organizowane w ramach zadania publicznego pt. „Przesiewowe badania wzroku dzieci w poznańskich żłobkach” sfinansowanego ze środków budżetowych Miasta Poznania. Zostaną nimi objęte dzieci w wieku 2 i 3 lat uczęszczające do placówek należących do Poznańskiego Zespołu Żłobków. Badania wykonywane będą za pomocą urządzenia Plusoptix S12C. Każdy rodzic po badaniu otrzyma informację na temat wyniku badania i dalszych zaleceń.
Dobre widzenie jest konieczne do prawidłowego rozwoju dziecka. Niezdiagnozowane i nieskorygowane wady wzroku powodują problemy z koncentracją i bóle głowy, a w konsekwencji gorsze wyniki w nauce. Dziecko nie powie nam, że źle widzi, ponieważ jeśli wada pojawiła się we wczesnym dzieciństwie to nie ma ono porównania jak powinno dobrze widzieć.
Krótkowzroczność dotyczy już 50% dzieci w Europie i ciągle rośnie ze względu na zmiany cywilizacyjne. Coraz częstszą przyczyną pojawienia się krótkowzroczności jest długi czas spędzany przed ekranami, a zbyt krótki czas na zewnątrz. Jeśli krótkowzroczność pojawi się przed 9 rokiem życia istnieje wysokie ryzyko, że wada szybko się powiększy i może osiągnąć w dorosłości poziom krótkowzroczności wysokiej (powyżej -6,00 dioptrii (D)). Wysoka krótkowzroczność znacząco zwiększa ryzyko poważnych powikłań w późniejszym wieku, takich jaskra, odwarstwienie siatkówki czy makulopatia krótkowzroczna. Jeśli krótkowzroczność zostanie wcześnie wykryta można wprowadzić metody leczenia, które spowalniają jej wzrost.
Wykazano, że 2% dzieci przed 6 rokiem ż. ma niedowidzenie, które jest najczęstszą przyczyną utraty wzroku u dzieci, zaś u 2 – 4% występuje zez, który może prowadzić do niedowidzenia. Leczenie niedowidzenia daje bardzo dobre efekty, jeśli wada jest wcześnie wykryta. Niestety czas na skuteczną interwencję kończy się przed rozpoczęciem nauki szkolnej, a właśnie dopiero w okresie szkolnym prowadzi się badania przesiewowe. Dlatego konieczne jest przeprowadzenie badań u młodszych dzieci. Każde dziecko powinno raz w roku zostać poddane badaniu wzroku.
W 2021 roku Fundacja “Okulistyka 21” wykonała przesiewowe badania wzroku u ponad 600 dzieci w przedszkolach i szkołach podstawowych w Poznaniu i okolicy. U 30% z tych dzieci wykryto ryzyko niedowidzenia lub wady wzroku. U tych dzieci nie zauważono wcześniej objawów, które wskazywałyby na pogorszenie widzenia. Część z tych dzieci trafiła następniena badanie wzroku do okulisty dziecięcego, u większości z nich problemy ze wzrokiem zostały potwierdzone.
U małych dzieci najbardziej skuteczną metodą przesiewowego badania wzroku jest fotoskrining. Skuteczność fotoskriningu potwierdzono naukowo w licznych badaniach. Udowodniono, że u dzieci w wieku 3–4 lat pozwala skrócić czas badań dzieci i osiągnąć bardziej wiarygodne wyniki niż tradycyjne metody badań wzroku.
Urządzenie do fotoskriningu jest wielkości aparatu fotograficznego, a badanie bardziej przypomina wykonywanie zdjęcia, niż tradycyjną wizytę u okulisty. Badanie jest całkowicie bezdotykowe i nieinwazyjne. Dziecko musi jedynie przez kilka sekund spoglądać na urządzenie trzymane przez badającego w odległości 1 metra. Sygnał dźwiękowy uatrakcyjnia badanie, dzięki czemu dzieci chętnie w nim uczestniczą.
Przesiewowe badania wzroku dzieci w poznańskich żłobkach zostaną przeprowadzone na terenie żłobków w czasie przebywania dzieci w placówce (od 8.30 do 11.00/11.30). Badania będą przeprowadzane przez odpowiednio przeszkolone osoby pod nadzorem okulisty lub optometrysty.
Po przeprowadzonym badaniu każdemu rodzicowi lub opiekunowi zostanie przekazana informacja z wynikiem badania. W przypadku wyniku „nie wykryto wady wzroku” zalecana jest kontrola wzroku za 12 miesięcy. Informujemy, że wykonanie badania u części dzieci może być nie możliwe, w tym przypadku wynik zostanie określony jako „nie udało się wykonać badania”.
W przypadku gdy u dziecka zostanie stwierdzone „możliwe ryzyko niedowidzenia lub wady wzroku”, zalecamy by udać się na badanie okulistyczne. Dzieci u których zostaną wykryte nieprawidłowości mogą zostać objęte opieką Poradni Okulistycznej dla dzieci w Owińskach (plac Przemysława 9) posiadającej kontrakt z NFZ, prowadzonej przez prof. Andrzeja Grzybowskiego (rejestracja tel: 61 812 04 86). Istnieje również możliwość umówienia wizyty w gabinecie prywatnym (https://nzoz-okulistyka.pl/) lub udać się do każdej innej Poradni Okulistyki Dziecięcej. W przypadku badania w ramach NFZ konieczne jest skierowanie od pediatry.