Omówienie artykułu pt „Wpływ zachowań rodziców na zachowania dzieci sprzyjające rozwojowi i ryzyko krótkowzroczności: analiza danych z ogólnokrajowych badań ankietowych dzieci w wieku od 3 do 18 lat” [1] opublikowanym w BMC Public Health w 2022 roku.

Materiał opracowany w ramach projektu pt.: Kampania edukacyjna “Miopia – rozwój wiedzy na temat krótkowzroczności”, współfinansowanego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki 

 

Na Tajwanie National Taiwan University Hospital przeprowadził osiem ogólnokrajowych seryjnych badań dotyczących krótkowzroczności u dzieci w wieku szkolnym w latach 1983–2017. Dane wykazały wyraźną tendencję wzrostu wskaźnika krótkowzroczności wśród dzieci na różnych poziomach szkolnych [2]. Częstość występowania wysokiej krótkowzroczności wśród nastolatków prawie się potroiła w ciągu ostatnich 30 lat. Badanie przeprowadzone w latach 2016-2017, dodatkowo wskazuje na wpływ presji edukacyjnej związanej z aktywnością wzrokową z bliska oraz korzystaniem z urządzeń elektronicznych na rozwój krótkowzroczności [2].

Dlatego interwencje ukierunkowane na modyfikację zachowań mają ogromne znaczenie. Działania ukierunkowane na szkołę w celu zapobiegania i kontroli krótkowzroczności stanowią element polityki zdrowia publicznego. Podejścia te zwykle obejmują wdrożenie wzmocnionej edukacji zdrowotnej i zwiększenie czasu spędzanego na świeżym powietrzu [3, 4]. Poza interwencją szkolną najmniej zbadano wcześniej inne potencjalne sposoby modyfikowania zachowań dzieci, np. za pośrednictwem ich rodzin. Wiadomo, że wpływ rodziców na modyfikację zachowań dzieci zapobiega nadwadze lub otyłości u dzieci poprzez zachęcanie do zdrowej diety, zwiększanie aktywności fizycznej i skracanie czasu spędzanego przed ekranem [5-8]. Niewiele jest jednak badań dotyczących związku między zachowaniem rodziców a stanem refrakcji u dzieci oraz potencjalną rolą rodziców w profilaktyce i kontroli krótkowzroczności [9,10]. Chociaż dotychczasowe badania wykazały korzystny wpływ zachowań rodzicielskich na zachowanie dobrego widzenia dzieci, są one ograniczone wąskim przedziałem wiekowym badanych, brakiem dokładnych pomiarów refrakcji oraz brakiem skoncentrowanej analizy wysokiej krótkowzroczności, co wskazuje na długoterminowy wynik wpływu rodziców.

Dlatego omawiane badanie miało na celu ocenę związków między zachowaniami rodziców a krótkowzrocznością dzieci poprzez analizę kwestionariuszy z badania całej populacji.

Projekt i metodologia badania

Badaniu poddano 3845 dzieci w wieku od 3 do 18 lat, które odpowiedziały w całości na kwestionariusz (łączna punktacja od 0 do 75). Wynik ≥ 50 uznano za wskazujący na korzystne zachowanie rodziców. Dane dotyczące przydziału czasu na czynności aktywności wzrokowej z bliska, korzystanie z urządzeń elektronicznych i zajęcia na świeżym powietrzu zostały zebrane za pomocą oddzielnego kwestionariusza. Powiązania między korzystnym zachowaniem rodziców a krótkowzrocznością dzieci i wzorami aktywności zostały przeanalizowane i podzielone według poziomu szkoły. 

Wyniki

Korzystne zachowanie rodziców było dodatnio związane z krótkowzrocznością dzieci w próbach ogólnych [iloraz szans (OR): 1,31, 95% przedział ufności (CI): 1,08–1,59, p = 0,006)] oraz na poziomie szkoły podstawowej (OR: 1,43, 95% CI: 1,11–1,83, p = 0,005). Jednak ujemny związek z wysoką krótkowzrocznością zaobserwowano w próbach ogólnych (OR: 0,71, 95% CI: 0,50–0,99, p = 0,049) i na poziomie szkoły średniej (OR: 0,62, 95% CI: 0,41– 0,92, p = 0,02). Korzystne zachowanie rodziców wiązało się z mniejszą ilością czasu spędzanego na aktywności wzrokowej z bliska (≥ 180 min/dzień) i korzystaniem z urządzeń elektronicznych (≥ 60 min/dzień), ale nie z zajęciami na świeżym powietrzu.

Dyskusja

Analizując 3845 wypełnionych kwestionariuszy z ankiety dotyczącej krótkowzroczności dzieci w wieku szkolnym na Tajwanie, autorzy badania znaleźli kilka powiązań między zachowaniem rodziców a krótkowzrocznością dzieci. Po pierwsze, siła zachowań rodziców w zakresie profilaktyki i kontroli krótkowzroczności u dzieci wykazywała tendencję malejącą wraz z wiekiem dzieci. Po drugie, zachowanie rodziców i krótkowzroczność dzieci mogą mieć wzajemny skutek. Po trzecie, zachowanie rodziców wpływa na codzienne czynności dzieci, zwłaszcza w czasie spędzanym na nich aktywności wzrokowe wykonywane do bliży i korzystania z urządzeń elektronicznych we wczesnym wieku.

W przeciwieństwie do dodatniego związku między wskaźnikiem korzystnych zachowań rodziców a stopniem krótkowzroczności u dzieci stwierdzonym w omawianym badaniu, Zhou i in. stwierdzili, że postawy i zachowania rodziców wobec opieki nad dobrostanem wzrokowym dzieci wiązały się z niższym ryzykiem krótkowzroczności u dzieci [10]. Zasugerowali oni, że zachowanie rodziców wpływa na zachowanie dzieci w zakresie pielęgnacji oczu, zmniejszając w ten sposób ryzyko krótkowzroczności. Autorzy obecnego badania tłumaczą tę rozbieżność możliwym wzajemnym efekt między krótkowzrocznością u dzieci a zachowaniem rodziców. Jest możliwe, że krótkowzroczność dzieci może wzmocnić zachowanie rodziców związane z opieką okulistyczną, jeśli są tego świadomi i uznają to za problem zdrowotny. Pozytywny związek między korzystnym zachowaniem rodziców a krótkowzrocznością dzieci może odzwierciedlać wpływ szkolnego systemu badań okulistycznych na Tajwanie. Obowiązują tam obowiązkowe coroczne badania wzroku dla każdego dziecka od 4 roku życia. W szkole podstawowej dzieciom z nieskorygowaną ostrością wzroku poniżej 20/20 zaleca się konsultację z okulistą. Następnie rodzice otrzymują powiadomienie o tym, jak prowadzić korzystne zachowania w celu kontrolowania krótkowzroczności i możliwości leczenia krótkowzroczności. Autorzy badania zaobserwowali, że rodzice dzieci z umiarkowaną krótkowzrocznością wykazywali wyższy wskaźnik korzystnych zachowań rodzicielskich niż dzieci z łagodną krótkowzrocznością lub bez krótkowzroczności. Dodatkowo, akceptacja rodziców na leczenie była istotnie związana z wielkością krótkowzroczności dzieci na poziomie szkoły podstawowej. Dlatego wydaje się, że rutynowe kontrole wzroku, które skutecznie wykrywają problem ze wzrokiem dzieci, mogą zwiększyć świadomość rodziców i wzmocnić ich zachowania w zakresie pielęgnacji oczu dzieci, chociaż konieczne są badania podłużne, aby wyjaśnić związki przyczynowe.

Podsumowanie

Na Tajwanie krótkowzroczność u dzieci wiąże się z wyższym odsetkiem korzystnych zachowań rodziców, co sugeruje, że regularna obserwacja wzroku jest konieczna do promowania lepszych zachowań rodziców w zakresie pielęgnacji oczu dzieci. Pewne praktyki rodzicielskie mogą wpływać na wzorce zachowań dzieci i zmniejszać ryzyko rozwoju krótkowzroczności u dzieci w dłuższej perspektywie.

Streszczenie naukowe opracował:

Prof. dr hab. med. Andrzej Grzybowski
Kierownik Katedry Okulistyki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn
Kierownik Instytutu Okulistycznych Badań Naukowych, Fundacja Okulistyka 21, Poznań

Piśmiennictwo:

1. Liu YL, Jhang JP, Hsiao CK, Tsai TH, Wang IJ. Influence of parental behavior on myopigenic behaviors and risk of myopia: analysis of nationwide survey data in children aged 3 to 18 years. BMC Public Health. 2022 Aug 30;22(1):1637.
2. Tsai T, Liu YL, Ma I, Su CC, Lin CW, Lin LL, et al. Evolution of the prevalence of myopia among Taiwanese children: A review of survey data from 1983 through 2017. 2021;128:290–301.
3. Morgan I, French A, Ashby R, Guo X, Ding X, He M, et al. The epidemics of myopia: Aetiology and prevention. Prog Retin Eye Res. 2018;62:134–49.
4. Wu PC, Chen CT, Lin KK, Sun CC, Kuo CN, Huang HM, et al. Myopia pre‐ vention and outdoor light intensity in a school‐based cluster randomized trial. Ophthalmology. 2018;125:1239–50.
5. Ash T, Agaronov A, Young T, Ftosmes‐Tobio A, Davison KK. Family‐based childhood obesity prevention interventions: a systematic review and quantitative content analysis. Int J Behav Nutr Phys Act. 2017;14:113.
6. Golan M, Kaufman V, Shahar D. Childhood obesity treatment: targeting parents exclusively v. parents and children. Br J Nutr. 2006;95:1008–15.
7. Yee A, Lwin M, Ho S. The influence of parental practices on child promo‐ tive and preventive food consumption behaviors: a systematic review and meta‐analysis. Int J Behav Nutr Phys Act. 2017;14:47.
8. Xu H, Wen L, Rissel C. Associations of parental influences with physical activity and screen time among young children: a systematic review. J Obes. 2015;2015:546925.
9. McCrann S, Flitcroft I, Lalor K, Butler J, Bush A, Loughman J. Parental atti‐ tudes to myopia: a key agent of change for myopia control? Ophthalmic Physiol Opt. 2018;38:298–308.
10. Zhou S, Yang L, Benlin L, Wang H, Xu T, Du D, et al. Association between parents’ attitudes and behaviors toward children’s visual care and myopia risk in school‐aged children. Med (Baltimore). 2017;96:e9270.