Artykuł został opracowany w ramach projektu pt.: Kampania edukacyjna dotycząca krótkowzroczności wraz z badaniami przesiewowymi wzroku dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym w powiecie poznańskim, współfinansowanego ze środków Powiatu Poznańskiego
Wykrywanie krótkowzroczności u dzieci może być trudne, ponieważ nie zawsze są one świadome swoich trudności ze wzrokiem lub potrafią je jasno wyrazić. Istnieje jednak kilka oznak i symptomów, na które rodzice, nauczyciele i opiekunowie mogą zwrócić uwagę. Oto kilka typowych objawów krótkowzroczności u dzieci.
Mrużenie oczu: Dzieci z krótkowzrocznością mogą mrużyć lub częściowo zamykać powieki, próbując wyraźniej widzieć odległe obiekty.
Trudności z widzeniem odległych obiektów: Dzieci z krótkowzrocznością często mają problemy z widzeniem obiektów znajdujących się daleko, takich jak znaki drogowe, etc. Mogą narzekać na niewyraźne widzenie podczas patrzenia na obiekty w oddali.
Częste pocieranie oczu: Dzieci z krótkowzrocznością mogą często pocierać oczy, zwłaszcza gdy próbują skupić się na odległych przedmiotach. Pocieranie oczu może być oznaką zmęczenia oczu spowodowanego wysiłkiem, aby widzieć wyraźnie.
Siedzenie blisko telewizora lub bliskie trzymanie książek: Dzieci z krótkowzrocznością często wolą siedzieć bardzo blisko telewizora lub trzymać książki i inne materiały do czytania blisko twarzy, aby widzieć je wyraźniej.
Bóle głowy lub zmęczenie oczu: Krótkowzroczność może rzadko powodować bóle głowy, zwłaszcza po wykonaniu czynności wymagających skupienia wzrokowego, takich jak czytanie lub korzystanie z urządzeń cyfrowych. Dzieci mogą również zgłaszać przemęczenie oczu lub ogólne zmęczenie.
Trudności w wynikach szkolnych: Krótkowzroczność może wpływać na wyniki w nauce dziecka. Mogą mieć problemy z widzeniem tablicy lub czytaniem materiałów w klasie, co prowadzi do trudności w śledzeniu lekcji lub wykonywaniu zadań.
Brak zainteresowania zajęciami na świeżym powietrzu: Dzieci z krótkowzrocznością mogą wykazywać niechęć do uczestniczenia w zajęciach na świeżym powietrzu lub w sportach wymagających dobrego widzenia na odległość. Ta niechęć do zabaw na świeżym powietrzu może wynikać z ich problemów ze wzrokiem.
Jeśli zauważysz którykolwiek z tych objawów lub masz obawy dotyczące wzroku dziecka, zaleca się umówienie się na badanie okulistyczne u okulisty. Specjaliści ci mogą ocenić wzrok dziecka i zapewnić odpowiednią diagnozę i leczenie, jeśli występuje krótkowzroczność lub inne problemy ze wzrokiem.
Istnieje kilka strategii, które można zastosować, aby pomóc zapobiegać lub kontrolować krótkowzroczność u dzieci.
Dłuższy czas na świeżym powietrzu: zachęcanie dzieci do spędzania większej ilości czasu na świeżym powietrzu, zwłaszcza w naturalnym świetle, wiąże się ze zmniejszonym ryzykiem rozwoju krótkowzroczności. Staraj się spędzać co najmniej 2 godziny dziennie na świeżym powietrzu, ponieważ uważa się, że ekspozycja na jasne światło i odległe widoki w środowisku zewnętrznym mogą mieć działanie ochronne przed krótkowzrocznością.
Ogranicz czynności związane z pracą wzrokową z bliska: Ograniczenie czasu, jaki dzieci spędzają na czynnościach związanych z pracą z bliska, takich jak czytanie, pisanie lub korzystanie z urządzeń cyfrowych, może pomóc zmniejszyć ryzyko krótkowzroczności. Zachęcaj dziecko do regularnych przerw podczas zajęć w pracy wzrokowej z bliska i promuj zrównoważony styl życia, który obejmuje różnorodne zajęcia, w tym zabawę na świeżym powietrzu.
Wdrażaj zasadę 50/40/30 przy pracy wzrokowej z bliska: Co 50 minut przerwij swoją pracę i popatrz przez 40 sekund na obiekt znajdujący się w odległości 30 metrów. Pomaga to złagodzić zmęczenie oczu i zmniejszyć stres związany z koncentracją związaną z długotrwałą pracą w pobliżu.
Zoptymalizuj oświetlenie w klasie: Upewnij się, że oświetlenie w klasie jest odpowiednie, aby zminimalizować wysiłek wzrokowy. Dobre warunki oświetleniowe z odpowiednim oświetleniem i właściwym rozmieszczeniem źródeł światła mogą pomóc zmniejszyć zmęczenie oczu i potencjalne obciążenie oczu.
Regularne badania oczu: Zaplanuj regularne, np. coroczne, kompleksowe badania oczu dla dzieci, nawet jeśli nie wykazują żadnych objawów. Badanie wzroku może pomóc we wczesnym wykryciu krótkowzroczności i innych wad wzroku, umożliwiając wczesną interwencję i leczenie.
Okulary korekcyjne: W przypadku zdiagnozowania krótkowzroczności noszenie okularów korekcyjnych lub soczewek kontaktowych może pomóc skorygować wady refrakcji i zapewnić wyraźne widzenie. Te pomoce wizualne powinny być przepisywane i dopasowywane przez okulistę, aby zapewnić dokładną korekcję i odpowiednią pielęgnację wzroku.
Specjalne soczewki kontaktowe: Wykazano, że soczewki ortokeratologiczne (Ortho-K) lub specjalne wieloogniskowe soczewki kontaktowe spowalniają postęp krótkowzroczności u niektórych dzieci. Soczewki te są zaprojektowane tak, aby odpowiednio zmieniać kształt rogówki lub zmieniać wzór ogniskowania przedmiotu na dnie oka. Wymagają jednak starannego dopasowania i regularnych wizyt kontrolnych u okulisty.
Chociaż całkowite zapobieganie krótkowzroczności u dzieci może nie być możliwe, dostępne są metody pomagające kontrolować jej postęp. Metody te mają na celu spowolnienie tempa, w jakim krótkowzroczność pogarsza się w czasie.
Oto kilka metod kontroli krótkowzroczności u dzieci:
Ortokorekcja (Ortho-K): Ortho-K polega na noszeniu przez noc specjalnych sztywnych, przepuszczających gaz soczewek kontaktowych, które tymczasowo zmieniają kształt rogówki, aby poprawić widzenie. Wykazano, że ta technika skutecznie spowalnia postęp krótkowzroczności. Wymaga to jednak starannego dopasowania i regularnych wizyt kontrolnych u okulisty.
Specjalne wieloogniskowe soczewki kontaktowe: wieloogniskowe soczewki kontaktowe mają różne strefy mocy, które zapewniają wyraźne widzenie na różne odległości. Niektóre badania sugerują, że noszenie wieloogniskowych soczewek kontaktowych może spowolnić postęp krótkowzroczności u dzieci. Soczewki te powinny być przepisywane i dopasowywane przez okulistę.
Krople do oczu z niskim stężeniem atropiny: Stwierdzono, że krople do oczu z niskim stężeniem atropiny są skuteczne w kontrolowaniu postępu krótkowzroczności u dzieci. Atropina to lek rozszerzający źrenicę i porażający akomodację poprzez blokowanie funkcji mięśnia rzęskowego w oku. Niskie stężenia atropiny (takie jak 0,01% lub 0,05%) są stosowane do kontrolowania krótkowzroczności w celu zminimalizowania skutków ubocznych. Te krople do oczu wymagają recepty i regularnego monitorowania przez okulistę.
Specjalne okulary: Okulary te powodują tzw. ogniskowe rozmycie obrazu, przez co mogą spowolnić postęp krótkowzroczności u dzieci. Okulary te powinny być przepisywane i dopasowywane przez okulistę.
Terapia światłem czerwonym o niskiej intensywności: jest skuteczną nową alternatywną metodą leczenia krótkowzroczności, która jest dobrze akceptowana przez użytkownika i nie ma udokumentowanych funkcjonalnych ani strukturalnych działań ubocznych.
Zmiany behawioralne: Zachęcanie do dobrych nawyków wzrokowych i promowanie zrównoważonego stylu życia może również pomóc w kontrolowaniu postępu krótkowzroczności. Obejmuje to zmniejszenie ilości czasu spędzanego na czynnościach pracy wzrokowej z bliska, robienie regularnych przerw podczas wykonywania zadań w pobliżu pracy oraz zwiększanie czasu spędzanego na świeżym powietrzu.
Więcej informacji można znaleźć na stronie miopia.pl
Regularne monitorowanie wzroku dziecka i progresji krótkowzroczności poprzez kompleksowe badania okulistyczne jest niezbędne, aby upewnić się, że wybrana metoda kontroli jest skuteczna i odpowiednio dostosowana.
Poradnia okulistyczna dla dzieci w Owińskach, Pl. Przemysława 9, prowadzona przez prof. Andrzeja Grzybowskiego wykonuje bezpłatne badania kontrolne w ramach NFZ. Do odbycia wizyty niezbędne jest skierowanie od lekarza rodzinnego. Rejestracja odbywa się telefonicznie (tel. 572-295-050) w godz. 16.00-17.30.
Autor:
Prof. dr hab. med. Andrzej Grzybowski
Kierownik Katedry Okulistyki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Olsztyn
Kierownik Instytutu Okulistycznych Badań Naukowych, Fundacja Okulistyka 21, Poznań